สมมุติแห่งธรรม

Zen กล่าวว่าธรรมชาติแห่งพุทธะ...คือความว่าง

เป็นสิ่งที่ไม่มีความหมายแห่งความเป็นตัวตนใดๆ

เป็นสิ่งที่มีในทุกแห่ง

เป็นบรมสันติที่รุ่งเรืองและเร้นลับ

และมันก็หมดกันเพียงแค่นั้น

Zenนั้น แจ้งในสุญญตาว่าเป็นเพียงความว่างหมด

ธรรมะก็ว่าง
คนเข้าถึงธรรมะก็ว่าง
ผลของการเข้าถึงธรรมะ ก็คือความว่าง

ว่างจากความโง่และความฉลาด
ข้ามผ่านการให้ค่าของสมอง

ไม่ต้องแสวงหาอะไร
ตัวนิพพานก็เป็นหนึ่งเดียวกับพุทธะ
และอยู่ที่หน้าผากตลอดเวลา อยู่แล้ว

ผู้บรรลุเซน จะไม่รู้สึกว่าตัวเขาเป็นอะไร นอกจากกลับเข้าสู่จิตเดิมแท้ คือ"ความว่าง"ที่ปรากฏอยู่เป็นอนันตกาล

แม้ในพระบาลีของเถรวาทนั้น

พระพุทธองค์ก็ทรงตรัสชัดเจนว่า
สุญญตาหรือความว่างนั่นแหละ คือ"พระนิพพาน"

แต่ด้วยการอนุโลมปวงสัตว์เข้าสู่พระโพธิญาน จึงต้องท่ามกลางความว่าง

โดยไม่ทิ้ง"สมมุติแห่งธรรม"